Tag Archief: verkiezingen

Vermoeid Europa

09 donderdag mei 2019

Posted by in leven

≈ 1 reactie

Tags

, , ,

Deze maand zijn de Europese verkiezingen. Ik kijk er naar uit. Ik ga zeker stemmen. Ik vind dat iedereen moet gaan stemmen.

Ik ben behept met de Tweede Wereldoorlog. Mijn vader, in de oorlog in het kam gezeten, en mijn moeder waren jongvolwassen toen WO2 uitbrak. Nog net geen twintig en dan in een bezet land leven. Mijn moeder vertelde over de as die in Utrecht neerkwam na het bombardement op Rotterdam. Ze vertelde over de gefusilleerden die dagen voor de Jaffa op de Vleutenseweg lagen, bij haar om de hoek. Ze vertelde over de Duitsers in haar hoofd die altijd meekeken. Zoveel militairen waren niet nodig om een volk te onderdrukken. Wel de mogelijkheid van terreur.

Mijn vader vertelde helemaal niets. Pas toen de mogelijkheid besproken werd om de ‘Drie van Breda’ vrij te laten (Van Agt wilde dat en pas nu weet ik waarom) mompelde mijn vader dat als dat zou gebeuren zij niet lang zouden leven. Vooral Kotälla.

Rond 4 mei werd het altijd vervelend in huis. Een slapeloze vader. De Waalsdorpervlakte en dan na de twee minuten bij het Wilhelmus een huilende vader. Ieder jaar weer.

Zij hebben op mij en mijn zus overgebracht wat Europa echt betekent. Eerst de EEG en nu de EU. Allerlei landen die met elkaar gemeen hebben dat zij eenzelfde komaf hebben (historisch, cultureel), die alle heel veel meegemaakt en doorstaan hebben, oorlog hebben gevoerd, opnieuw zijn ingedeeld, afspraken hebben gemaakt en -vooral- geen nieuwe grote oorlog zijn begonnen. Frankrijk en Duitsland die normaal met elkaar omgaan en niet twisten over de Elzas bijvoorbeeld.

Europa is een grote familie met vriendschappen, belangen, animositeiten, vervelende ooms en tantes, kleine en grote ruzies maar altijd wel familie. Verbonden.

Om dat een beetje te managen is er een groot apparaat ontstaan dat tussen alle voordelen van Europa en de individuele burgers in is gaan staan. Een technocratische bestuurslaag zonder gevoeld fundament in de samenleving. Dat laatste komt ook door individuele politici zoals bijvoorbeeld Rutte. Als je steeds benadrukt dat je de idiote regels vanuit Brussel weet te weerstaan en dat het enige is wat je doet het belang van Nederland verdedigen, dan zal men de EU als de vijand gaan zien. Een logge ongeïnteresseerde gevoelloze vijand.

De boodschap vanuit onze politieke elite moet veranderen. Rutte moet zeggen hoe het is. Namelijk dat Brussel de optelsom is van alle lidstaten. Dat Nederland daar wordt vertegenwoordigd. Dat ons belang juist ook daar ligt. Van groot, vrede, tot klein, geen grenscontroles bijvoorbeeld.

Europa is niet vermoeid, de mensen zijn niet vermoeid. Wij zijn collectief losgezongen van het gruwelijke verleden van WO2, wij weten niet meer welke shit er ooit was en in welke luxe we nu leven. Het vanzelfsprekende is niet vanzelfsprekend. Dat zijn we vergeten. Huidige generaties zijn dat vergeten. Niet vermoeid zijn we, we hebben geheugenverlies.

Nou ja, we…ik niet. Ik ga stemmen. Zeker en vast.

Turkije met de rug naar de toekomst

25 maandag jun 2018

Posted by in leven

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , ,

Het is hem gelukt: Erdogan is opnieuw gekozen tot president en nu ook premier van Turkije. Een land dat zich ooit ontworstelde aan het verleden en de vlucht vooruit koos. Tot en met de adoptie van het Burgerlijk Recht van Zwitserland als ik het me goed herinner. Adoptie van het Latijnse schrift. Atatürk wilde dat Turkije een moderne maatschappij werd met een scheiding van kerk en staat. Dat is bijna 100 jaar geleden.

Gisteren is op democratische wijze Erdogan opnieuw aan de macht gekomen. Machtiger dan ooit. De komende 10 jaar is hij de onbetwiste leider van Turkije. Niet alleen als president maar alle uitvoerende macht ligt nu ook bij hem. Gisteren is namelijk ook de nieuwe Grondwet in werking getreden waarin die rollen worden gecombineerd.

Het is hem gelukt ook door stemmen vanuit het buitenland. In Nederland heeft 73% van de Nederlandse Turken die zijn gaan stemmen op AKP gestemd. Ik ben daardoor toch verrast. Wellicht naïef van me, het zal. Maar vanuit de democratische leunstoel die Nederland is stemmen voor een nieuw soort dictatuur in Europa is wel heel erg opmerkelijk.

Als ik jong, veelbelovend, goed  opgeleid en progressief zou zijn in Turkije, zou ik me nu ernstig zorgen maken. Waar 100 jaar geleden de vlucht naar voren werd gekozen is Turkije nu op de weg terug naar duistere tijden. Flink doorstappend met de rug naar de toekomst mag Erdogan vanaf nu doen wat hem goeddunkt. Dat is niet positief.

Veel landgenoten denken daar echter anders over, gezien het stemgedrag en de feestvreugde in bijvoorbeeld Rotterdam.

De paradox is dat zij vanuit een democratie, de democratie in het land van herkomst om zeep helpen en daar nog blij mee zijn ook. Onvoorstelbaar.

De PvdA heeft ’t aan zichzelf te danken

17 vrijdag mrt 2017

Posted by in politiek

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , ,

Ik kom uit een ouderwetse SDAP-familie. unnamed-6

Mijn opa was ooit nog betrokken bij de vorming van de Houtbewerkersbond. Hij was timmerman en werkte bij Werkspoor op Zuilen in Utrecht. 1 mei was een bijzondere dag: de dag van de arbeid. Rode tulpen.

In de jaren 70, in mijn heel vroege jeugd, was er het kabinet Den Uyl. Later door velen verguisd, maar wat werd de man bewonderd door heel erg veel arbeiders. Arbeiders zoals mijn ouders. Beiden werken erg hard en veel. Meerdere baantjes om in ieder geval op vakantie te kunnen naar Schin op Geul. Eerst met de scooter met zijspan, later met de auto. Die baantjes liepen uiteen van (naast de reguliere baan van mijn vader, meteropnemer) scholen schoonmaken in de avonduren, tot ’s nachts werken bij bakkerij Lubro, op zaterdag bij V&D in de Lange Viestraat bij de koekjesafdeling werken enzovoort, enzovoort. Zij waren altijd aan het werk.

Mijn moeder kwam uit een heel  nette hardwerkende arbeidersfamilie. Iedereen had in ieder geval de ambachtschool gedaan of een vak geleerd. Mijn vader kwam uit een simpele arbeidersfamilie en had in de oorlog, “den oorlog” zei hij altijd, het kamp overleefd. Het leven was niet alleen maar aardig geweest, maar door hard werken kwamen ze vooruit. En er was het diepe besef dat dankzij de sociaal-democratie de gewone man er zoveel op vooruit was gegaan. Niet alleen in inkomen maar ook qua mogelijkheden. Opeens konden kinderen van arbeiders studeren. Zo kon ik ook opeens studeren, daar waar mijn ouders dat vanuit hun verleden bijna niet voor mogelijk hielden.

Op de begrafenis van mijn moedertje werd ‘Morgenrood‘ gezongen door ‘De Stem des Volks’. De sociaal-democratie was niet zomaar een dingetje, het was een serieus onderdeel van ons leven.

Wat was dat dan precies?

Het diepe besef dat een mens er niet alleen is voor zijn eigen leven en voor zichzelf. Dat je er ook bent om voor anderen te zorgen. Dat je er in je eentje niet komt. Zorgen voor anderen, in de zin van voorwaarden scheppen zodat mensen wat van hun leven kunnen maken. Dat er in ieder geval geen maatschappelijke beletselen zijn om verder te komen. De sociaal-democratie kwam altijd op voor de dubbeltjes. De kinderen van die dubbeltjes zijn in de loop van de decennia kwartjes geworden en daarmee kreeg de PvdA het steeds moeilijker.

Arbeiders waren niet langer traditioneel herkenbaar. Werk verdween en er kwam ander werk voor terug. Kinderen gingen studeren en ontstegen hun milieu in sociaal economische zin. Een lange ontwikkeling in een paar zinnen, maar het is wel wat er gebeurd is. De reflex vanuit de PvdA is geweest dat er op zoek werd gegaan naar nieuwe dubbeltjes: gastarbeiders, hun kinderen, migranten et cetera.

Ik denk dat de traditionele rol van de sociaal-democratie, voorwaarden scheppen voor een zachtere, minder individualistische maatschappij, nog steeds kan worden gespeeld. Dat grote groepen daar ook behoefte aan hebben, aan een alternatief voor een competitieve én individualistische maatschappij. Soms gewoon uit zorg, soms uit nostalgie, soms uit angst voor de onbekende grote wereld.

Die angst voor het onbekende en die hang naar vroeger heeft zich nu vertaald in een nationalistische ruk. Er ís geen reden tot vreugde na deze verkiezingen, als je stamt uit een familie als de mijne. Als je kijkt welke partijen goed uit de verkiezingen zijn gekomen dan zijn het die die geappelleerd hebben aan angst, hang naar vroeger, zekerheid, traditie. In totaal goed voor 95 zetels (VVD, PVV, CDA, SP, 50PLUS, DENK en FVD).

De PvdA heeft een aantal grote fouten gemaakt. Teveel misschien om op te noemen. De belangrijkste is dat zij de middengroepen niet meer aangehaakt hebben bij hun ideeën, overwegingen, toekomstbeeld, mensvisie. Niet. Misschien omdat zij al die dingen niet meer hebben, ik weet het niet. Wat ontbreekt is het verhaal, de reden waarom zij hebben gedaan wat zij hebben gedaan.

Ik ben groot geworden met een verhaal. Twee eigenlijk. Mijn vader zei altijd: als arbeider krijg je als laatste er iets bij, en als eerste pakken ze je het weer af. Klinkt modern hè? Mijn moeder vond dat je nooit genoegen moest nemen met hoe het was en altijd moest blijven vechten voor je belang. Om verder te komen, om te verbeteren. Klinkt ook al modern. De optelsom van beiden was dat als je niet oplet, anderen er met je leven vandoor gaan, en dat je dus altijd positief moet vechten voor jezelf en voor je kinderen. Voor nu en voor de toekomst. En als je dat niet doet ben je geen snars waard.

Die houding, randvoorwaarden scheppen en tegelijkertijd snoeihard eisen dat mensen zélf aan het werk gaan, dát is sociaal-democratie. Je gaat geen thee drinken maar je maakt duidelijk dat iedereen die wil, kansen heeft in dit prachtige land. Dat jijzelf je leven bouwt uit de bouwstenen die er zijn. Hard op de feiten en zacht op de mens. Precies dat hebben zoveel mensen gemist. De uitslag van deze verkiezingen heeft de PvdA zelf voorbereid en uitgevoerd. Stom, stom, stom.

Ik had een prachtjeugd.

 

 

Saaie boel hier

07 dinsdag mrt 2017

Posted by in politiek

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , , ,

Kijkend naar het Carrédebat overviel mij een diepe vermoeidheid. Ik werd letterlijk moe. Voelde hoe mijn oogleden langzaam naar beneden zakten, hoe de nacht al in mijn benen kroop en ik kreeg zin in mijn bed.

Ik werd weer even wakker door een 1op1 tussen Diana Matroos en Henk Krol. Zij vitterig door Krol heen kwetterend en Krol haar geheel negerend vrolijk zijn eigen punten makend. Dan heb ik qua opwinding wel het belangrijkste moment genoemd. Verder was het een enorm saai en voorspelbaar debat.

En natuurlijk viel me wel het een en ander op. Asscher die teveel met meel in de mond praat en nergens -bam!- concreet wordt. Rutte die opeens wil kapitaliseren op zijn enorme buitenlandse netwerk. Buma die langs de randen van een benepen soort nationalisme scheert. Wilders die, oh wacht..die niet durfde komen.

Maar het was allemaal klein, niet opmerkelijk, gewoontjes. Mat bijna.

Het was een saaie boel.

Tevreden ging ik naar bed. Ik kom erachter dat ik gek ben op saaie politiek. Op discussies over details die niemand ook maar iets kunnen schelen. Op lijsttrekkers die het eigenlijk best met elkaar kunnen vinden, wat heel duidelijk is in hun gedrag, maar toch scherp proberen te zijn. Op mannen en één vrouw die elkaar waarderen en respecteren en gewoon hun werk goed willen doen. Op vooral geen afspiegeling van alle lagen van de bevolking maar professionals die oprecht het land willen leiden. Heerlijk saai.

Als ik minder saaie politiek wil, of zelfs zeer opwindende, dan moet ik in Venezuela gaan wonen. Of de Filipijnen. Of Syrië. Of Turkije. Daar is de echte opwinding te vinden.

En als ik minder professionele politici wil zien, kijk ik gewoon het filmpje terug van Fleur Agema bij Jinek en Pauw waar zij aangeeft dat niet alles in het programma van de PVV staat omdat het maar 1 A4tje is en vervolgens laat weten dat bij de PVV álles een prioriteit is. Dat is tenminste van een hilarische onnozelheid die niets met politiek te maken heeft maar toch erg leuk is. Maar nogmaals, dat gaat niet over serieus opkomen voor Nederland.

Saai is goed. Saai leidt nooit tot oorlog. Op naar 16 maart.

The day after.

Jesse Klaver en het Pretentialisme

16 maandag jan 2017

Posted by in politiek

≈ 2 reacties

Tags

, , , ,

Iedereen kent het gevoel. Je had als kind maar één doel in het leven en dat was popster worden. Of astronaut. Of brandweerman. Of schrijver. Of beroemd. Doet er niet toe wat, de droom was er en je kreeg er energie van. En een gevoel van onoverwinnelijkheid, want je zou uiteindelijk ook astronaut worden natuurlijk. De zon scheen iedere dag en huppelend liep je van school naar huis. In de wetenschap dat je op weg was naar roem of heldendom. Of beide.

Iedereen weet ook dat de werkelijkheid een beetje te vormen is door je alvast te gedragen zoals je het wilt hebben. Als je in juni al in vakantiekleding rond gaat lopen voelt de vakantie al een stuk dichterbij. Als je je in je loopbaan al als manager gaat gedragen, dan is er een redelijke kans dat je bij de volgende vacature in aanmerking komt voor die functie. Als je je bij de bakker op een drukke zaterdag bescheiden opstelt, dan heb je kans dat je als laatste, na de drukte, wordt geholpen. Dan voel je je over het hoofd gezien omdat je je hoofd niet hebt opgeheven. Je bent het al een beetje als je je zo gedraagt. En nee, dit gaat niet voor alles op.

De combinatie van het hebben van een doel én je al volledig zo gedragen heet  pretentialisme. Het is iets anders dan pretentieus zijn: dat is namelijk je voordoen voor iets wat je niet bent en wat waarschijnlijk ook buiten je bereik ligt. Pretentialisme is nu juist het binnen je bereik brengen van een groot doel door het gewoon al te doen.

Zo hadden mijn beste vriend en zijn vrouw ooit een pretentialistische keuken. Heel klein in een klein huis in een Utrechtse buurt. Die keuken gedroeg zich als een heel grote keuken met allure en plek voor heel veel spullen en heel veel vrolijke vrienden. Objectief gesproken onmogelijk, in de praktijk bleek het te kunnen. De keuken had een doel, groot en vooral ruim zijn, en gedroeg zich al zo.

(Het pretentialisme is ontstaan in Parijs in de Rue Descartes bij La Maison de Verlaine, op een herfstige avond omstreeks 1983. Het restaurant zelf was ook erg pretentialistisch overigens, en heeft nu gemiddeld 4,5 ster bij Tripadvisor.)

Ik moest aan dit alles denken dit weekeinde toen ik las over Jesse Klaver. Hij  wil niet alleen aan JFK doen denken, hij wil ook premier worden. En zie wat gebeurt: zijn partij stijgt in de peilingen dankzij deze ambitie. Hij is daarin zeker niet pretentieus maar ronduit pretentialistisch. Door het uit te spreken én door zich zo te gedragen -mooie speech, brede visie, voor iedereen willen zijn- is hij al bijna premier. Hij hoeft het alleen nog maar te worden. Ik bewonder dit gedrag zeer.

De overige partijen schikken zich naar de werkelijkheid van alledag. Peilingen vormen de referentie voor alle uitingen. Men reageert op anderen. Men laat zich door anderen definiëren en reageert daarop. Klaver niet. Die heeft een idee en een plan en spreekt dat uit. Gaat daarop preluderen. Als je je idealen wil verwezenlijken dan kun je maar beter premier zijn, heeft hij gedacht. Dus, waarom niet?

Dat hoongelach hem ten deel valt, doet er niets toe. Het siert hem dat hij ten diepste beseft hoe het werkt. Als je iets wilt worden dan kun je maar beter alvast zo gedragen.

Op een dag is Jesse Klaver premier.

Premier Wilders

12 maandag dec 2016

Posted by in politiek

≈ 1 reactie

Tags

, , , ,

Stel, Wilders’ PVV komt uit op 35 zetels. Dat zou betekenen dat 2.275.000 Nederlanders op hem gestemd hebben (bij 75% opkomst), wat neerkomt op 17,5% van alle stemgerechtigden in Nederland. Niet bijster veel zo gezien, maar hij zou wel als winnaar uit het democratisch proces tevoorschijn komen.

Ik ga even voorbij aan de nogal doorzichtige retoriek van Wilders dan heel het land in opstand komt als de PVV dan niet mag regeren. Ik ben ook heel het land (omdat dat niet bestaat) en geloof me, ik kom niet in opstand om die reden.

De vraag is: moet de winnaar ook regeren of zelfs de premier leveren als het ervan komt?

De redenen die de PVV zelf aanvoert waarom ze niet welkom zijn, zijn van schoolpleinniveau. Eerst iedereen voor rotte vis uitmaken en dan klagen dat je niet op verjaardagen wordt uitgenodigd. Erg kinderachtig. En toen zij uiteindelijk wel werden uitgenodigd op het feestje, en Rutte 1 gedoogden, hebben ze er zelf weer een zootje van gemaakt en zijn zij weggelopen. Het gedrag van de afgelopen jaren maakt ook niet dat je uitkijkt naar samenwerking. Een single issue partij met als leidraad intense afkeer van een bevolkingsgroep is niet echt plezierig om mee samen te werken. Maar goed. Toch stel ik het volgende voor.

Als de PVV de grootste wordt dan moet Wilders direct de opdracht krijgen een regering te vormen. Mag allemaal na een informatieronde waarbij allerlei mogelijkheden worden onderzocht, als de uitkomst maar is dat hij moet gaan formeren. Ik zou zeggen, laten we de heer Wilders serieus nemen en hem de kans geven een kabinet te formeren. Laten we hem ook de kans geven premier te worden en van start te gaan.

Ik stel dit voor omdat ik vind dat duidelijk moet zijn dat het systeem waar hij op spuugt en nep noemt een systeem is dat blind is voor opvattingen. Dat heet parlementaire democratie. Dat je dus ook als rabiate partij de kans krijgt te formeren. De ironie is natuurlijk dat Wilders zo ongeveer het langstzittende Tweede Kamerlid is, dat hij in die rol wetgever is en dat hij tegelijkertijd ermee wegkomt zijn afkeer te uiten van zowel dezelfde Tweede Kamer én de rechterlijke macht. Die ironie wordt hem aangeleverd door zijn stemmers.

Geef hem dus de kans een kabinet te formeren, goede mensen bijeen te brengen die kundig zijn en van start te gaan. Laat hem dat doen omdat in alle jaren de PVV nog nooit ergens verantwoordelijkheid voor heeft genomen. Wel roepen maar niet de verantwoordelijkheid nemen voor wat je roept is erg onvolwassen. Laat hen volwassen worden. Onze democratie kan het aan.

Kan de PVV het aan? Ik denk van niet. Niet omdat iedereen tegen is maar omdat zij zelf niet in staat zullen zijn een land te leiden. Een heel land en niet alleen de eigen doelgroep. Premier te zijn van alle Nederlanders en niet alleen van de eigen stemmers. Dat is complexer dan het roepen van leuzen en het van je vervreemden van heel grote groepen mensen, zo ongeveer 82,5% van alle stemgerechtigden. Het betekent niet alleen beleid formuleren maar ook goed uitvoeren. Het betekent dat je moet vertrouwen op instituties die er zijn omdat zonder die instituties een land onbestuurbaar wordt. Het betekent ook dat je als Keizer je kleren moet tonen, vooral aan hen die op je gestemd hebben. Dan moet je dus wel kleren hébben.

De reacties zullen voorspelbaar zijn. De die hard aanhangers zullen bij alles wat lukt juichen en bij alles wat niet lukt anderen de schuld geven. De gewone aanhangers zullen zich teleurgesteld ook van de PVV afkeren omdat het opeens een gewone partij blijkt te zijn die ook heel veel belooft maar nog niet de helft kan waarmaken. Precies zoals het gaat.

Dan is er ook nog het risico dat er schoon schip gemaakt gaat worden in Nederland. Dat risico is klein. De Grondwet kan niet zomaar worden gewijzigd. Zuivering van bijvoorbeeld het rechtsapparaat en de media zijn wel heel erg jaren 40 vorige eeuw en daarmee moeilijk voor te stellen. Denk ik. Wellicht ben ik naïef.

Regeren? Ik denk dat Wilders dat niet eens wil.

Politici die hun graf graven

05 zaterdag nov 2016

Posted by in politiek

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , , , ,

Helderheid, transparantie, doen wat je zegt en zeggen wat je doet, openheid, je hart luchten, opkomen voor jezelf. Allemaal heel moderne zaken. Combineer dat met een afkeer van “oude politiek” en “de elite” en er ontstaat een dodelijke mix. Dodelijk voor de politiek waarbij politici hun eigen graf graven. Dat is wat momenteel gebeurt.

In Nederland ontspoort iedere discussie in een ja/nee discussie, welles/nietes. Feiten zijn niet belangrijk, wel subjectiviteit, het gevoel. Van de discussie over Zwarte Piet tot aan die over het handelsverdrag met Oekraïne. Het is óf het een óf het ander. Dat bekt lekker en het voedt het beest dat publieke opinie heet. Die publieke opinie is gulzig, ongenaakbaar en ongrijpbaar. Er is een duidelijk verband tussen het aantal decibel dat wordt geproduceerd en de aandacht vanuit de media. Niets doet het beter dan de onderbuik en het eigen gelijk. Er zijn heel veel voorbeelden, uit alle hoeken.

De onwaarschijnlijk grote aandacht voor een niet al te getalenteerde treitervlogger die nog niet in staat is geweest welke opleiding dan ook positief af te sluiten is een voorbeeld. De aandacht voor een relatief kleine groep die zich verzet tegen Zwarte Piet en daarin zelotisch fanatiek is. De aandacht voor allerlei splinterclubjes op rechts die allerlei tegenstrijdige dingen zeggen en vervolgens iets anders doen. Uitspraken over de rechterlijke macht die niet zou deugen. En als laatste politici die vooral met hun standpunten varen op en meewaaien met de publieke opinie.

Dát de politici meewaaien met die publieke opinie staat dus niet op zich. Maatschappelijk is er een trend waarin mensen hun eigen mening en gevoel het allerbelangrijkst vinden, ver verheven boven de mening en gevoelens van anderen. Maar dat politici hieraan meedoen is dom en uiteindelijk gevaarlijk voor diezelfde politiek.

Waarom?

Ieder land moet worden bestuurd. Anders dan velen denken is dat niet hetzelfde als bijvoorbeeld het leiden van een bedrijf of een huishouden. Besluiten die nu worden gemaakt hebben gevolgen tot in lengte van decennia. Besluiten leiden vaak tot wetgeving waarna iedereen met diezelfde wetgeving te maken krijgt. Besturen betekent ook dat er inclusief moet worden gedacht: met iedere inwoner van Nederland moet rekening worden gehouden. Je kunt het wel anders willen maar het kan niet anders. Althans, als je niet wilt vervallen in een samenleving met officieel benoemde tweederangs burgers, zoals de PVV wil. Als je dat doet glij je af naar een populistische dictatuur.

Politici moeten dus rekening houden met diegenen die zij niet per sé vertegenwoordigen. De regering moet dat zelfs altijd, iedere dag weer ómdat zij er zijn voor iedereen.

Sterker nog, na iedere verkiezing zullen politici moeten samenwerken om een regering te vormen en om wetten aangenomen te krijgen. Iedere politicus die democraat is weet dat en zal daar ook op aansturen. Zo werkt het, zo komt een samenleving tot stand. Samen leven betekent samen er uitkomen en een beetje naar elkaar opschuiven.

Waardoor graven politici hun eigen graf? Door mee te blèren met het populisme (CDA: nee is nee in het referendum, ook al denken wij er zelf heel anders over) en hun toonhoogte over te nemen (“pleur op”) suggereer je dat de simpele oplossing bestaat én dat jij er voor gaat zorgen. Er komen verkiezingen aan en dus zal dit geblèr toenemen is mijn voorspelling.

De dag na de verkiezingen gebeurt er direct iets anders. Standpunten worden afgezwakt, men gaat elkaar opzoeken om een coalitie te vormen en alle beloftes blijken niets waard. De mensen raken verder teleurgesteld. De populisten stijgen in de peilingen, de gevestigde politiek gaat weer stevige dingen vinden tegen de tijd dat er verkiezingen komen en daar gaan we weer.

Hoe kunnen politici dit graven van hun eigen graf stoppen?

Door leiderschap te tonen. Door gewoon te zeggen: jongens het referendum was raadgevend, dank voor de raad maar we doen er niets mee. Door niet meer pleur op te roepen maar door helder uit te leggen dat al die Jihadgangers Nederlanders zijn en dat daar het strafrecht voor geldt. Dat er een wetsvoorstel wordt ingediend om die Jihadisten het Nederlanderschap af te nemen. Dat het aanvaarden van zo’n voorstel lang gaat duren. Dat dat zo moet omdat we in een rechtsstaat leven.

Door bij ieder voorstel vanuit populistische hoek te vragen: hoe moet dat dan gebeuren? Hoe past dat binnen de wet? Hoe wilt u dat betalen en welke andere keuzes maakt u dan? Hoe wilt u dat uitleggen aan iedereen die het betreft? Et cetera.

Ik vind dat er geen enkele rekening moet worden gehouden met makkelijk gepraat vanuit de onderbuik. Altijd mag worden gevraagd naar feitelijke onderbouwing van de analyse én de uitwerking. Mensen gaan dat dodelijk saai vinden en zullen het wantrouwen. “Zie je wel dat er geen rekening wordt gehouden met mijn mening”. Het zal zeker gebeuren.

Politiek geen beter land dan een saai land. Voor opwinding verhuize men naar Venezuela, een buurland. Of Syrië. Of 80% ergens op de wereld. Nooit saai, maar totaal onleefbaar naar onze maatstaven.

Veel geluk.