
Als we over 10 jaar terugkijken naar ons land, dan zien we om in verwondering. Er zullen kamervragen worden gesteld, er komt een commissie en er zal een rapport komen. Een rapport dat een herhaling zal zijn van eerdere rapporten over een verdeelde samenleving. De vraag zal zijn: ‘hoe heeft het zo ver kunnen komen?’
Over 10 jaar namelijk zal worden geconstateerd dat studenten uit lagere sociaal economische klassen ontbreken op universiteiten, laat staan op promotieplekken. Er zal worden geconstateerd dat mensen uit die klassen niet meer gemiddeld 7 jaar minder lang leven dan hoger opgeleiden, maar dat het gat is opgelopen tot 8 jaar.
Er zal worden geconstateerd dat de armoede is toegenomen, dat de arbeidsparticipatie van vrouwen is afgenomen, dat er steeds minder kinderen naar de kinderopvang gaan en dat het bezoek aan de huisarts vooral een zaak van beter gesitueerden is geworden. Laat staan het bezoek aan de tandarts.
Verder zal worden geconstateerd dat er meer mensen met een lage opleiding en een lage sociaal economische status met justitie in aanraking komen en worden veroordeeld dat 10 jaar geleden. Rechtbanken, ook voor civiele zaken, zien steeds minder mensen uit gewone wijken voorbijkomen. Arbeidsgeschillen worden voor de rechtbank uitgevochten door mensen die een goed betaalde baan kwijtraken. Niet door mensen met een lager gewaardeerde baan.
En als we kijken naar internet dan is het gebruik ervan, of laat ik zeggen, de mogelijkheid je digitaal te ontwikkelen, ook scheef verdeeld. Een groeiende groep mensen mist de virtuele boot.
Kort geformuleerd, het motto van deze tijd is: arm is uit, rijk is in.
Een paar maatregelen van alleen al deze maand: afschaffing van de dividendbelasting is niet echt direct goed voor lager opgeleiden. Het eigen risico voor ziektekosten idem, waarbij de premie komend jaar weer omhoog gaat. De BTW op een groot aantal goederen wordt verhoogd. De eigen kosten voor kinderopvang stijgen met 7,5% terwijl er nog geen 5% gecompenseerd wordt. Studeren wordt steeds duurder en zonder lenen heb je geen toegang tot hoger onderwijs. Pro deo juridische bijstand wordt afgeschaft voor civiele procedures, mijn verwachting is dat de toch al beperkte regeling voor strafrecht nog verder zal worden beperkt in de komende jaren. Terwijl de economie groeit, groeit het gemiddelde inkomen aanzienlijk minder.
Als je goed oplet en je voelhoorns aanzet dat valt op dat er een opeenstapeling is van kleine maatregelen, die nadelig zijn voor hen met een kleine beurs. Direct en dus ook indirect. De huidige maatregelen zullen leiden tot een verdere tweedeling in de samenleving. Aan de ene kant staan zij die het zich kunnen veroorloven kinderen op bijles te doen, schulden te maken voor hun kinderen, digitaal de weg te vinden, medisch precies dat te doen wat goed is en als het misloopt gewoon een advocaat kunnen inhuren.
Aan de andere kant staan zij die dat niet kunnen. Die geen schulden durven maken omdat zij weten wat het is om met schulden te leven. Die kinderen hebben die gaan werken om geld te verdienen. Die als ze geld verdienen dat gekort zien op de bijstandsuitkering van hun ouders. Die de weg naar subsidies moeilijk kunnen vinden. En die vooral juridische bijstand niet kunnen betalen, ook niet bij bijvoorbeeld ontslag.
Een tweedeling die dwars door culturele verschillen heen zal lopen.
In zo’n samenleving zullen mensen terugvallen op datgene wat én krachtig én gratis is: de eigen cultuur. Als mensen zien dat hun kansen steeds kleiner worden, zoeken zij de reden daarvoor. We zien momenteel waar dat toe leidt bij, gelukkig, een beperkte groep Nederlanders. De vijand is de islam en zijn mensen met een totaal andere achtergrond. Het ongenoegen richt zich op mensen van een andere afkomst, op vluchtelingen, op mensen die het nog minder hebben. Denkend dat daar de oorzaak ligt.
Dat is een misvatting.
De echte reden ligt in een decennialang neo-liberaal beleid waarin mensen geacht worden voor zichzelf te zorgen en op te komen. Waarin het naïeve geloof in de maakbaarheid van het individuele leven voorop staat. Waarin boeken gelezen worden met als uitgangspunt dat als je wat wilt, je dat ook kunt bereiken. Dat reduceert mensen die niets bereiken tot mensen die eigenlijk niets willen en dus aartslui zijn. Een individuele karakterzwakte dus. Als dat het dominante mensbeeld is, en dat is het (zelfs kanker kun je overwinnen door positief te zijn) dan is er weinig compassie voor hen die niet kúnnen. Gewoon omdat ze niet hebben geleerd op te komen voor zichzelf. Omdat ze niet zijn opgegroeid met voorlezende ouders, met reguliere bezoekjes aan de tandarts, met genoeg geld om af en toe eens gek te doen en nog steeds geen problemen te hebben.
Over 10 jaar is het woord van Brecht weer waarheid op een schrijnende manier:
Denn die einen sind im Dunkeln
und die andern sind im Licht
und man siehet nur die im Lichte
die im Dunkeln sieht man nicht.