• Over

Dick Koopman

~ Durf te denken

Dick Koopman

Categorie Archief: Verlichting

Alles voor de Grote Leider

08 maandag aug 2016

Posted by Dick Koopman in Verlichting

≈ Een reactie plaatsen

Tags

canal pride, collectief, Erdogan, individu, macht, nationalisme, Turkije

Verbazing. Dat is wat ik voel als ik de foto’s zie uit Turkije, waar een miljoen mensen bijeenkomt om Erdogan te horen spreken. Getooid met vlaggen, pratend en schreeuwend met één mond. Als een groot organisme zich bewegend op een plein. Een miljoen mensen die iedere individualiteit hebben opgegeven om op te gaan in de massa.

Verbaasd ben ik omdat een miljoen keer de keuze is gemaakt dat te doen: verzamelen en allemaal hetzelfde gedrag vertonen. Dat mensen dat doen, denk ik dan. En de collectiviteit wordt versterkt door de uniformiteit van wat men doet. Dezelfde leuzen, dezelfde vlag, hetzelfde fanatisme. Willens en wetens. Geen excuus mogelijk.

Ik heb ook de beelden van de Canal Pride in Amsterdam gezien. En hoewel ik niet van een massa mensen bij elkaar hou, valt me daar juist de individualiteit op. Iedereen wil er anders dan de ander uitzien. En zeker, als je dat wilt zijn er duizend anderen die dezelfde keuzen maken als jij. Daardoor ga je op in kleinere groepen. Je krijgt clusters van gelijkgestemden. In leer, in het roze, extravagant gekleed, niet gekleed et cetera. Een bonte stoet. En feest.

Bij de demonstratie in Turkije was het doel nu juist niet het benadrukken van verschillen! Het doel was tonen dat de bevolking als één man achter Erdogan staat. Daartoe is het nodig dat je geheel verdwijnt als individu. Ik kan me in ieder geval niet voorstellen dat er een in het roze geklede LHBT’er tussenstond. Zou niet worden gewaardeerd.

En zo is het dat nationalisme in extremo hiertoe leidt. Als het volk wil tonen als één man achter de leider te staan maakt het zichzelf tot eenvormige slaaf van diezelfde leider. Je geeft je recht tot dissonantie op en – wellicht impliciet – zeg je: ik zal alles doen wat jij wilt, beste baas van mij. Vervolgens gaat de leider meer van je vragen en vooral van je vragen nog meer van jezelf in te leveren. Je moet nog eenvormiger met de massa worden en stoppen met denken en meningen vormen. Die mening is er al: de opvatting van de leider. Je hoeft alleen nog maar te luisteren en te gehoorzamen.

Mensen die denken dat het land waar zij wonen zo’n aparte status verdient dat zij zich er totaal  ondergeschikt aan maken en dat combineren met fanatisme, zijn gevaarlijk. Zij worden een willoos wapen in de handen van de machthebber. Een horde die in beweging is en geleid wil worden. En nooit de goede kant op!

Ik dank God op mijn blote knieën dat ik niet geboren ben in een land met een collectivistische cultuur. Dat we erfgenamen zijn van de Verlichting en van het individualisme. Dat we ruimte hebben om zelf besluiten te nemen en af te wijken. Dat toeval, geboren zijn in Nederland, is een luxe die ik iedere dag ervaar. En met de huidige ontwikkelingen nog meer dan pakweg tien of vijf jaar geleden. En tot in mijn diepste ik weiger ik ook maar iets van die verworvenheden af te geven. Niet uit respect voor hen die mij niet respecteren, niet uit fatsoen voor hen die mijn fatsoen niet waarderen en zeker niet uit historisch besef voor landen die niet deel uitmaken van de Verlichting en westerse normen en waarden. Ik weiger terug te gaan in de ontwikkeling die we al eeuwen meemaken en die niet eenvoudig is.

Het adagium zou moeten zijn: zo gauw meer dan 5 mensen hetzelfde roepen, roep iets anders! Ga er tegenin. Vecht voor je mening. Vecht voor wat anders is.

Zeg tegen de leider dat hij jouw leider niet is. Dat ben jezelf.

Een gemiste kans

17 zondag jan 2016

Posted by Dick Koopman in Verlichting

≈ Een reactie plaatsen

Tags

De Bezige Bij, filosofie, Foucault, Heidegger, Tinneke Beeckman

Enige tijd geleden las ik een interview met Tinneke Beeckman , een filosofe met prikkelende stellingen. Met aandacht las ik hoe zij sprak over het opkomen voor Verlichtingsidealen. Voor onze manier van denken en van met elkaar omgaan. Zo prikkelend dat ik haar boek kocht: “Macht en onmacht. Een verkenning van de hedendaagse aanslag op de Verlichting” (De Bezige Bij, 2015). Een veelbelovende titel. Een boek geschreven door een sterke vrouw met een heldere redeneertrant.

Ik  moet zeggen: ze begint met een mooie mise en scene. De aanslag op Charlie Hebdo. De pagina’s daarna vult ze met vaart, met een overzicht van wat er mis is met onze manier van samenleven. Daarna gaat ze los in het boek.

Van Nietzsche gaat ze door naar Foucault. Een heel zinnige stap, omdat het gaat over het verdwijnen van het subject, van de mens als individuele maker van de wereld. Dat was niet echt waar Foucault in geloofde. Als socioloog zou ik zeggen dat hij meer een kind was van Durkheim dan van Marx. Structuren bepalen het individu als je al van een individu kunt spreken.

Dan opeens dendert George Orwell de tekst binnen. Daarbij dat ik direct: ‘waar komt die opeens vandaan?’ En eigenlijk gaat vanaf dat moment het boek zwabberen, onevenwichtig worden.

De stukken over Heidegger zijn nog interessant. Al was het maar omdat Heidegger altijd interessant is. Maar ook met hem wordt te weinig gedaan. Hij zou terugverlangen naar een voormoderne wereld waarin kleinschaligheid voorop staat. Dat zou kunnen. Wat belangrijker is dat hij een prachtige analyse geeft van Het Men (Das Man) Juist hier geeft Heidegger een voorbeeld van onoprecht leven. Dingen doen omdat men dat nou eenmaal doet. Omdat iedereen dat doet. Wie? Geen idee. Men. Tegen zijn omdat men tegen is. Voor zijn omdat men voor is. Heidegger kan worden gebruikt om het verschil te laten zien tussen collectieve culturen en culturen waarin individuen een eigen authentieke keuze (kunnen en mogen) maken.

Maar niet bij Beeckman.

Opmerkelijk genoeg is haar verwijt aan Heidegger, een nostalgisch verlangen naar vroeger, haar zelf niet vreemd. Als zij schrijft over internet dan is dat vanuit een heel somber mens- en wereldbeeld. Interent is de grote Big Brother die ons allen knecht. Zonder dat we dat door hebben! In dit deel van het boek komt een denker naar voren die het niet echt op heeft met internet. Een niet te vatten, niet te positioneren entiteit die ons tot slaaf maakt. Zo komt het over. Dat internet naast die eigenschap – want die is er natuurlijk ook – ook een bevrijdend medium is komt niet naar voren. Dat dankzij internet de informatie aan individuen enorm is toegenomen komt niet naar voren.

Een citaat: ‘Wie via internet iets te weten wil komen, kan wel het gevoel hebben dat hij controle heeft over een analyse, maar dat is vaak niet het geval. De complottheorieën worden soms op een heel professionele manier gebracht, de retoriek van de bedenkers is erg wervend…’. Dit op zich klinkt al bijna als een complot. Erger is dat het voorbij gaat aan een ander belangrijke eigenschap van internet: ieder complot wordt ontmaskerd en tegengesproken. De bevrijding on line.

Het vreemde van dit boek is, dat het zo onevenwichtig is. Er zitten heel sterke stukken in die tot denken aanzetten. Er zitten stukken in die bijna naïef van nostalgie zijn. En dat is jammer. De reden dat ik dit schrijf is dat ik hoop dat er meer gesproken wordt over onze Verlichtingsidealen, over wat het verdedigen waard is. Tegen wie ook maar vooral tegen de beperkten van geest. Dat is met dit boek niet gelukt. De Bezige Bij had strenger moeten zijn en meer tijd moeten nemen.

Het boek is een gemiste kans. Op naar de herkansing!

Abonneren

  • Berichten (RSS)
  • Reacties (RSS)

Archief

  • januari 2023
  • december 2022
  • november 2022
  • oktober 2022
  • september 2022
  • augustus 2022
  • juli 2022
  • juni 2022
  • mei 2022
  • april 2022
  • maart 2022
  • februari 2022
  • januari 2022
  • december 2021
  • november 2021
  • oktober 2021
  • september 2021
  • augustus 2021
  • juli 2021
  • juni 2021
  • mei 2021
  • april 2021
  • maart 2021
  • februari 2021
  • januari 2021
  • december 2020
  • november 2020
  • oktober 2020
  • september 2020
  • augustus 2020
  • juli 2020
  • juni 2020
  • mei 2020
  • april 2020
  • maart 2020
  • februari 2020
  • december 2019
  • november 2019
  • oktober 2019
  • september 2019
  • augustus 2019
  • juli 2019
  • juni 2019
  • mei 2019
  • april 2019
  • maart 2019
  • februari 2019
  • januari 2019
  • december 2018
  • november 2018
  • oktober 2018
  • september 2018
  • augustus 2018
  • juli 2018
  • juni 2018
  • mei 2018
  • april 2018
  • maart 2018
  • februari 2018
  • januari 2018
  • december 2017
  • november 2017
  • oktober 2017
  • september 2017
  • augustus 2017
  • juli 2017
  • juni 2017
  • mei 2017
  • april 2017
  • maart 2017
  • februari 2017
  • januari 2017
  • december 2016
  • november 2016
  • oktober 2016
  • september 2016
  • augustus 2016
  • juli 2016
  • juni 2016
  • mei 2016
  • april 2016
  • maart 2016
  • februari 2016
  • januari 2016
  • december 2015
  • november 2015
  • oktober 2015
  • september 2015
  • augustus 2015
  • juli 2015
  • juni 2015
  • mei 2015
  • april 2015
  • maart 2015
  • februari 2015
  • januari 2015
  • december 2014
  • november 2014

Categorieën

  • Autonomie
  • Brexit
  • Burger serieus nemem
  • Burger serieus nemen
  • Commissie Stiekem
  • Communicatie
  • crisis
  • culinair
  • de open samenleving
  • deeleconomie
  • Durf te denken
  • economie
  • Europa
  • Fatsoen
  • filosofie
  • Geen categorie
  • GeenPeil
  • Grexit
  • griekenland
  • Gutmensch
  • Klant centraal
  • leven
  • Lezen
  • Literatuur
  • Maatschappij
  • Management
  • Marketing
  • mensbeeld
  • nationalisme
  • New Business
  • Ondernemen
  • Onderwijs
  • organisaties
  • Parijs
  • PEGIDA
  • politiek
  • Politiek correct
  • Populisme en de Grondwet
  • referendum
  • religie
  • Retail
  • seculaire religie
  • terreur
  • Toeristen
  • Turkije
  • twitter
  • Verlichting
  • vluchtelingen
  • Zwarte Piet

Meta

  • Registreren
  • Inloggen

Blog op WordPress.com.

  • Volg Volgend
    • Dick Koopman
    • Doe mee met 44 andere volgers
    • Heb je al een WordPress.com-account? Nu inloggen.
    • Dick Koopman
    • Aanpassen
    • Volg Volgend
    • Aanmelden
    • Inloggen
    • Deze inhoud rapporteren
    • Site in de Reader weergeven
    • Beheer abonnementen
    • Deze balk inklappen