Je kunt denken ‘waarom begint een verhaal over Zeist in Zuid-Frankrijk?’, en toch begin ik daar gewoon. Langzaam zal duidelijk zijn waarom. Hier gaan we dus.

Ik ben dol op Frankrijk en dan met name de Var, helemaal diep in het zuiden. Het weer, de sfeer en de mensen. Het is allemaal naar mijn zin. Minder naar mijn zin was het bericht een paar jaar geleden dat alle platanen op de Cours Mirabeau in Aix-en-Provence gesloopt waren. Ik wreef in mijn ogen en las het bericht nog eens. Het was waar. Wat een barbarij! Hoe vaak had ik daar al gelopen? De drukte op de terrassen, het verkeer om je heen, mensen kijken met een goed glas wijn en dat alles onder de schaduw van die prachtige bomen.

Ook dit jaar waren weer wij in Aix. Een dagje naar een van de fijnste steden in het zuiden, beetje winkelen en wat eten. Natuurlijk was ik benieuwd naar de hoofdstraat. Hoe zou die eruitzien zonder de grote platanen? Een kale boel natuurlijk, dat kon niet anders.

En dat was het: een kale boel. Maar niet alleen waren de oude bomen vervangen door nieuwe (beetje ielig) maar al het autoverkeer rondom de hoofdstraat was verdwenen. De Cours Mirabeau was geheel autovrij. En in plaats van alle drukte, heerste er een grote rust. Zelfs geen herrie in de verte. Rust. Wandelende mensen, oud en jong, alleen en hele families. Aan de overkant van alle cafés stonden marktkramen. Daar kon je van alles kopen. Van oorbellen tot aan lokale honing, worst, kaas et cetera. Het was een levendigheid van jewelste zonder de herrie op de achtergrond.

Ik vroeg aan lokale ondernemers wat zij ervan vonden. Nou, toen het werd aangekondigd waren zij tegen, maar nu het eenmaal zo was, was het prima. Geen Euro minder omzet. Integendeel, het leek wel alsof de mensen meer rust hadden en dus langer bleven zitten op het terras. De auto’s en de drukte werden niet gemist.

We hadden een fijne dag in een mooie stad. En nu naar Zeist.

Jaren geleden had de gemeente Zeist opeens allerlei plannen met het verkeer en de verkeersstromen. Zoals we allemaal hebben meegemaakt is de Slotlaan heel vaak overhoopgehaald om uiteindelijk te worden wat het nu is. Een wat onoverzichtelijke hoofdstraat, waarin niet altijd duidelijk is wat een fietspad is en wat niet. Een hoofdstraat ook waar onwaarschijnlijk veel dubbel wordt geparkeerd. Als er ooit een wedstrijd wordt uitgeschreven voor meeste uren dubbel parkeren dan gooit Zeist hoge ogen om te winnen.

Afijn, een van de plannen was het autovrij maken van de Slotlaan. Ik was tegen. De gemeente moet alles doen om de lokale middenstand te steunen en in mijn overtuiging hielp het voor de deur kunnen parkeren daaraan mee. Verkeer leek mij dus noodzakelijk. En het liefst met alleen maar blauwe zones. Ik was mordicus tegen, geheel gebaseerd op een mening en zeker niet op een visie.

En in Aix-en-Provence viel opeens alles op zijn plaats. Het kan dus gewoon. Een van de belangrijkste straten geheel autovrij maken. En het mooie is dat als je dat goed doet, de lokale middenstand er baat bij heeft. Dat de bewoners veel relaxter kunnen winkelen en genieten van een terras, omdat er veel meer ruimte is opeens. Deze zomer ben ik dus geheel van mening veranderd: maak de Slotlaan in Zeist autovrij.

Kan dat dan zomaar, de Slotlaan autovrij maken? Nee, zeker niet. Niet zomaar. Kijk maar naar Aix. Er moet worden geïnvesteerd in de totale omgeving. Het moet mooi en aantrekkelijk worden gemaakt. Mooie lichte materialen gebruiken, een logische indeling maken. Een aantrekkelijke ruimte waarin mensen zich kunnen bewegen zonder gevaar voor eigen leven. Waar je even kunt zitten, waar ruimte is voor terrassen. Waar het, ouderwets verwoord, goed toeven is. Dat vraagt om durf en het kost geld. 

Nu zul je denken: maar Zeist is geen Aix. Nee, dat klopt. Maar Aix is niet de enige stad waar hoofdstraten autovrij zijn gemaakt. Het kan en het voelt fijn aan. En uiteindelijk is dat wat telt, voel je je welkom en op je gemak. Is het gezellig? Is het divers genoeg voor iedereen? En kun je iets bieden wat internet absoluut niet kan bieden: een fijne ervaring?

Ondanks alle ophef en verontwaardiging in Aix blijkt het resultaat prima. Als wandelaar voel je je welkom en de terrassen zitten vol, in alle rust. De Cours is een statige boulevard waar kwaliteit zichtbaar is.

Nu nog wat groei in de bomen en het is helemaal perfect.

(*) Ook gepubliceerd op https://www.zeistermagazine.nl op 14 december 2022

Vanuit ons dorp rij ik eigenlijk altijd naar Marseille als ik een echte stad wil bezoeken. Marseille is spannend en verrassend. Stoer, ruig en een tikkie onverwacht. Het klopt net niet helemaal, het is rommelig. Op iedere hoek is er weer iets nieuws te beleven. Top. Dus waarom zou ik naar Aix willen?

Tja, geen idee en toch reed ik de stad in afgelopen zomer. Ik parkeerde de auto ergens langs de ringweg en we liepen de stad in. Op de foto zie je Rue Pierre et Marie Curie. Als je die uitloopt loop je zo het centrum in. Echt ver is het nooit en in een middag kun je heel veel zien en doen.

Waarom naar Aix? Want dat is toch een wat saaie stad zonder al teveel opwinding? Aangeharkt. Het Den Haag van zuid Frankrijk. Zeker. Maar er is meer.

Aix is anders. Aix is gebouwd met het oog op rust, met in gedachte dat de mens niet van verrassingen houdt, maar van regelmaat, voorspelbaarheid. De straten achter de Cours Mirabeau lijken op elkaar. De winkelpuien lijken op elkaar. De pleintjes, ze lijken op elkaar. En inderdaad als je de stad inloopt dan overvalt je rust. Zelfs als het druk is is dat zo.

De kleuren van de Rue Curie zijn de verschillende tinten bruin die Aix tot Aix maken. Precies wat ik bedoel.

De reden om Aix te bezoeken is simpel: het is een heerlijke stad. En dat moet je niet direct naar de Cours Mirabeau gaan om daar bij de twee jongens wat te gaan drinken. Heel eerlijk: het is een toeristenval van jewelste. Niet doen dus. Blijf achter de Cours als je in de stad wilt zijn. Veel fijne winkeltjes maar evenzoveel fijne café’s en restaurants. Wij hebben bijvoorbeeld ’s avonds pizza gegeten bij drie jonge kerels die puur biologische ingrediënten gebruikten. Ergens op de hoek van een straatje. In alle rust.

En dan nog een ding dat opmerkelijk is aan Aix. Aix is de stad van Cézanne, er is zelfs een route door de stad aangelegd. Maar om iets van Cézanne op te pikken moet je een end lopen, buiten het centrum, heuvelopwaarts naar zijn oude atelier. Er is geen groot museum voor deze grote schilder. En dan is ook dat atelier indrukwekkend klein. Mooi maar klein. En druk.

Als ik het voor het zeggen had in Aix zou ik een mooi museum hebben opgericht met de Sainte-Victoire heel dichtbij en zeer zichtbaar aan de wand. Zoals Nice een mooi museum voor Chagall heeft. Maar het is er niet! Opmerkelijk, zeker. Erg? Nee niet echt.

Valt Aix ergens in tegen, echt tegen? Integendeel. Als een vis in het water voel ik me er. Juist de rust en de sfeer zijn aantrekkelijk. De combinatie van winkels met extreme rijkdom en de gewone winkels door elkaar heen is heel prettig. Je voelt dat er een heel rijk deel van de bevolking is, maar men doet er niet druk over. Het is zoals het is. Relax. Dus ik kan met mijn zoon een juwelier in met horloges van een paar ton, terwijl mijn vrouw winkelt bij ‘gewone’ kledingzaken, even later staan we een nieuw iphone-hoesje te kopen in een scharrig winkeltje. Het loopt allemaal door elkaar, maar alles blijft op elkaar lijken. Wat gereserveerd, vormelijk, tikkie hautain wellicht. Waar Marseille je aan je haren naar binnentrekt, blijft Aix als een heer beleefd en wat op afstand. Je moet dit tot je door laten dringen, dit gevoel, deze ervaring.

Een mooie dag: zorg dat je er rond een uur of 12 bent, reserveer een tijdslot bij het atelier van Cézanne, bezoek dat (duurt minder dan een uur) en wandel terug naar de stad. Bezoek nog een museum of ga drinken op een klein pleintje en winkel wat. Doe een apéro met wat nootjes en ga later eten in een van de vele kleine straatjes. En als je denkt ‘zullen we hier gaan zitten’, loop dan nog even twee straten door. Daar zit het echt leuke restaurant.

Een voorstel voor een mooie dag dus. Maar heel eerlijk: iedere andere indeling is ook prima. Als je maar geniet.