Nee, ik heb nooit zitten wachten op een referendum. Raadplegend noch bindend. Landelijk noch lokaal. Er bestaan geen simpele problemen meer, laat staan simpele oplossingen. Alles is verbonden met alles en als je ergens iets doet dan levert dat op een andere plek een onbedoeld gevolg op.

De UK is onder valse voorwendselen de Brexit ingekletst en het gevolg is nu bijvoorbeeld dat de grens met Ierland een echt probleem vormt. Ik heb geen enkele illusie dat een ja-stemmer ooit daarover na heeft gedacht. Zeker niet.

Nederland is onder valse voorwendselen tegen het Oekraïne gedrag gaan stemmen omdat het over uitbreiding van de EU zou gaan. Ik heb geen enkele illusie dat iemand de tekst van het verdrag heeft gelezen en toen is gaan stemmen.

Het terugbrengen van inherent complexe materie tot een simpel ja/nee schema is altijd schadelijk. Enerzijds omdat het nooit recht doet aan de complexiteit van de echte keuze, anderzijds omdat het suggereert dat je er als volk direct wat over te zeggen hebt. Dat is niet zo. Beslissingen komen in dit mooie land tot stand in een directe vertegenwoordigende democratie. Daar zitten minpunten aan, bijvoorbeeld dat je maar eens in de vier jaar kunt stemmen, maar vooral pluspunten. Je spreekt je vertrouwen uit in mensen en partijen die jij vertrouwt in het jou vertegenwoordigen. En dat doen zij dan ook. Met vallen en opstaan en altijd vol met compromissen. Zeker zoals nu dat er meer partijen dan zetels dreigen te ontstaan moeten mensen accepteren dat iedereen heel veel water bij de wijn moet doen.

Je oogst wat je zaait en als iedereen op kleine niets ter zake doende partijen stemt dan komt er een totale verwatering van alle standpunten.

Ik ben fan van de parlementaire democratie. Er is geen beter systeem, louter slechtere. Er gaat een dempende werking van uit op iedere emotie. Besluiten nemen en omzetten in wetgeving kost bijvoorbeeld jaren. Dat is goed. De tijd brengt wijsheid en beschouwing. De wereld zou een onleefbare hel worden als wetgeving op Twittersnelheid tot stand zou komen. Ondoordacht en emotioneel. Politiek bedrijf je met het hart en besluiten neem je met het hoofd.

Referenda appelleren aan het hart niet aan het hoofd. Daarom ben ik blij dat dit het laatste referendum zal zijn.

Ik geloof in individuen, ik geloof niet in het volk. Laat staan in de volkswil.