Tag Archief: frame

De politiek voorbij: geen bed, geen bad laat staan brood

22 woensdag apr 2015

Posted by in Geen categorie

≈ 1 reactie

Tags

, , , , , ,

In de jaren tachtig van alweer de vorige eeuw schreef Jean Baudrillard een boek: In de schaduw van de zwijgende meerderheden. (http://nl.wikipedia.org/wiki/Jean_Baudrillard)

Dit boek maakte op mij grote indruk. Echt Frans. Moeilijk te doorgronden neologismen, zoals simulacra, en dwingend geschreven. Maar dat was niet de reden waarom ik onder de indruk was. Dat kwam vooral door de observaties van Baudrillard over de afstand tussen politiek en burger. En zijn woorden hebben niets aan kracht verloren.

Wat zegt hij hierover?

Allereerst zegt hij dat wat wij allen zien als de werkelijkheid, helemaal niet werkelijk is. Wij zien een door ons geconstrueerde werkelijkheid. Woorden verwijzen altijd naar iets anders. Tegenwoordig zouden we dit framing noemen als het gaat over politiek. Het compromis over de bed, bad, brood regeling wordt gepresenteerd als een inhoudelijk goed compromis waarin Nederland weer op de goede weg is. Beide partijen kunnen vertellen hoe zij geheel volgens eigen uitgangspunten een goed compromis hebben behaald. Beide partijen komen als winnaar uit de bus. Zo creëren we met elkaar een nieuwe werkelijkheid die de echte werkelijkheid probeert te verbergen. Dat gebeurt steeds weer.

Politici en spindokters blinken hierin uit. Verhalen komen tot stand, met een eigen jargon. We “voeren oorlog” tegen ideeën van anderen, “eerst het zuur, dan het zoet”, “Nederland is een tè gek land”, de rijksbegroting is eigenlijk “een huishoudboekje”, een nederlaag is eigenlijk winst omdat de nederlaag minder groot is dan verwacht. Et cetera.

Baudrillard komt met een prikkelende stelling over de kloof tussen politiek en burger. Politici zeggen continu dat ze de burger blijkbaar nog niet goed genoeg hebben uitgelegd wat zij bereikt hebben. Immers de burger stemt niet meer op hen, dus moet er iets niet goed gaan. Er gáát ook iets niet goed maar anders dan politici denken lopen burgers niet hijgend achter de politiek aan, zij zijn de politiek al lang voorbij.

De burger heeft de politiek achter zich gelaten. Dat is de kern.

De keizer herkent het frame, herkent de verbloeming van de werkelijkheid, herkent ook het gebrek aan oprechtheid. Niet uit onbegrip of uit ongeïnformeerdheid maar juist doordat hij compleet is geïnformeerd. De woorden hebben iedere relatie met de werkelijkheid van alledag verloren en dus is wat gezegd wordt niet meer interessant of legitiem.

Plat gezegd: kiezer denken klets maar raak in je eigen wereldje, mijn wereld is een andere. De politiek loopt hijgend achter de burger aan maar weet dat nog niet.

Er zit maar één ding op voor de politiek: zeg hoe het is, verbloem niet. Verlies is verlies, een compromis wordt bereikt om macht te behouden, standpunten worden uitgeruild om met elkaar door te kunnen gaan. Wees helder om weer bij de kiezer in de buurt te komen.

Dat zou in ieder geval opleveren dat de ruimte voor extreme opvattingen minder wordt. Op links en op rechts. Die opvattingen zijn namelijk altijd gemakzuchtig simpel. De wereld is niet simpel. De kiezer is ook niet simpel. Die wil gewoon serieus worden genomen en op ooghoogte verder kunnen praten.

Iedereen weet dat het huidige compromis over bed, bad en brood geen enkele relatie met de werkelijkheid heeft. Als ik dit schrijf zeggen burgemeesters op televisie gewoon dat ze doorgaan met hun eigen opvang. Zij benoemen de werkelijkheid zoals die is. Die werkelijkheid is dat er illegalen in Nederland zijn en blijven komen, die opgevangen moeten worden, op welke manier ook. Anders krijg je zwervende mensen en dat wil niemand. Dat weet de landelijke politiek ook.

Kortom: praat de burger, de kiezer niet na in een poging zijn gunst te krijgen. Kom met het eigen verhaal zoals het is, precies zoals het is. Ook als het niet modieus is. De onverbloemde werkelijkheid maakt meer indruk dan verbloemende taal en framing. Mensen krijgen respect voor dat verhaal, zelfs als zij het er niet mee eens zijn.

Doen.

Lekker beledigen

19 donderdag mrt 2015

Posted by in Communicatie

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , ,

Kun je iemand beledigen? Dat vroeg ik me laatst af.

De aanleiding was natuurlijk de enorme hoeveelheid mensen die zich beledigd voelen. De ene keer door opmerkingen, de volgende keer door te weinig aandacht voor het verleden, een andere keer door het gebruik van een cartoon. De wereld zit vol met beledigde mensen. Als je niet beledigd bent hoor je er gewoon niet bij zo lijkt het.

Dus: kun je iemand beledigen?

Stel je voor. Je bent erg trots op je nieuwe auto. Die is heel mooi en heel duur. Je hebt er moeite voor gedaan. Gespaard, hard gewerkt. Noem maar wat. De buurman komt op zaterdag een kijkje nemen en vindt die auto helemaal niks. “Dat je die hebt gekocht!” Ben je dan beledigd?

Je gaat naar een feestje met een cadeau. Een boek zou dat in mijn geval zijn. Je geeft het aan de jarige en die blijkt het al te hebben. Beledigd? Of: de jarige bekijkt het en vindt het helemaal niks en zegt dat ook. Beledigd? Of nog erger: de jarige pakt het niet uit en gooit het op een stapel oude kranten in een krantenbak. Dit komt al wat meer in de buurt van een beledigende handeling.

Stel je voor dat je altijd vrijwilligerswerk doet maar een beetje onder het maaiveld. Mensen weten dat niet echt van je. Nu zegt iemand dat het tijd wordt dat je eens iets voor je medemens gaat doen, omdat je altijd alleen maar aan jezelf denkt. Beledigd?

In de straat wordt Sinterklaas gevierd. Je kind wil bij Sint op schoot klimmen. Sint, in wie jij je buurman herkent, zegt dat hij dat niet wil omdat je kind een ettertje is.

Hmmm. Dit zijn nog maar futiele voorbeelden. Ik heb het niet eens over Zwarte Piet of over Charlie Hebdo. Eigenlijk gaat het nergens over maar we herkennen het wel als situaties waarin men zich beledigd kan voelen.

Er zijn bij opmerkingen, handelingen grosso modo twee mogelijkheden: ze zijn waar of ze zijn niet waar.

Stel je kind ís ook een ettertje, waarom voel je je dan beledigd als iemand dat zegt? Het is immers waar. Of iemand zegt het terwijl het niet waar is. Waarom zou je dan beledigd voelen. De ander kletst immers uit de nek.

Je kunt inhoudelijk een discussie hebben over het waarheidsgehalte maar dan houdt het ook op. Je kunt ook zeggen dat je het niet leuk vindt.

Iemand die zich beledigd voelt weigert dat gesprek en kiest voor de makkelijke gemakzuchtige weg, die van emotionele beïnvloeding. Beledigd voelen is geen reactie op iets dat gebeurt, maar een actie om dat gebeurde naar je hand te zetten. De beledigde wil de situatie zo manipuleren dat de ander in het diskrediet komt en hij als overwinnaar uit de bus komt. En hij doet dat vanuit een ethisch standpunt: het is slecht mij te beledigen. Beledigen is sowieso slecht, daar is iedereen het mee eens.

Tot je het omdraait. Het is onmogelijk iemand te beledigen die niet beledigd kan worden. Die er voor kiest zich niet te laten beledigen. Daarmee blijkt het absoluut mogelijk je beledigd te voelen door wat dan ook. Maakt niet uit wat er gebeurt, mensen voelen zich beledigd.

Lekker beledigen bestaat niet eens. Het recht op beledigen is een leeg recht. Wel bestaat het recht op alles zeggen wat je wilt, vrijheid van meningsuiting. En dat recht is absoluut en altijd. Daarnaast bestaat het recht van iedereen om zich beledigd te voelen. Dat ook is absoluut. Doe alleen niet alsof het de schuld van de ander is.

Beledigen doe jezelf.

Deeleconomie: frame of werkelijkheid?

27 vrijdag feb 2015

Posted by in deeleconomie, economie

≈ 1 reactie

Tags

, ,

Wij zijn zo blij met elkaar dat er iets is ontstaan dat deeleconomie heet. Een sympathieke naam voor een sympathiek verschijnsel. We gaan dingen delen zoals we eerder ervaringen met elkaar deelden. Dat is een stuk sympathieker dan al dat gedoe waar geld tegenover moet staan.

Intussen valt er veel onder de deeleconomie en noemen we nieuwe verschijnselen, meestal internet-based, deeleconomie. Maar het wringt wel bij mij. Want wat verstaan we er nou onder en wat niet.

De kern is dat ik iets deel met een ander en niet dat ik iets produceer om vervolgens te verkopen. Het gaat niet om een bedrijfje bijvoorbeeld dat fietsen maakt en die vervolgens verkoopt. Het gaat om mij die het een ander mogelijk maakt gebruik te maken van mijn fiets als ik die zelf niet nodig heb. Mijn fiets, mijn maaimachine, mijn hogedrukpan. Maar ook bijvoorbeeld het eten dat overblijft nadat ik met mijn gezin heb gegeten. Of mijn auto die meestijds ongebruikt voor de deur staat. Ik deel mijn eigendom met een ander. Er schuilt iets altruïstisch in.

Het is ook sympathiek en slim. Omdat wij allen in ons leven de overvloed delen hoeft er minder te worden geproduceerd. Die overvloed delen we met een ander. Als je dit structureel zou doen zou er, logischerwijs, minder gekocht worden en minder overproductie zijn.

Eigenlijk heel ouderwets. Van de tijd dat niet iedereen het breed had en je zorgde dat de buurvrouw ook te eten had. Of boeren die samen tijdens de hooibouw het hooi binnenhalen. Vandaag bij mij, morgen bij jou.

Niets mis mee.

Toch is dit romantische beeld niet kloppend met de werkelijkheid. Veel initiatieven die deeleconomie worden genoemd zijn in feite nieuwe verdienmodellen binnen onze economie. Stel je voor dat ik mijn auto uitleen aan mijn buurman die eens in de week zijn moeder bezoekt in het verpleeghuis: dat is deeleconomie. Stel je nu eens voor dat ik die verhuur van eigen auto’s inclusief chauffeur breed organiseer via een platform en een app. Dat ik daarmee volume bereik niet alleen bij mij in de straat maar over de hele wereld. Dat is gewoon een nieuw verdienmodel met eigen spelregels.

Spelregels die ouderwets simpel zijn. Wie niet werkt zal ook niet eten en je moet zelf regelen dat je niet in de problemen komt. Ouderwets omdat ons economisch systeem ooit zo is begonnen -individuele afspraken tussen mensen- en simpel omdat je weet waar je aan toe bent.

Zo zijn er volop initiatieven die deeleconomie worden genoemd die het niet zijn. Dat is niet erg maar het is wel goed om hier duidelijk over te zijn. Al was het alleen al omdat de echte deeleconomische initiatieven daarmee recht wordt gedaan.

Er zijn dus drie soorten economische interactie tussen mensen.

De eerste is die wij het best kennen omdat die al heel oud is: bedrijven produceren goederen, diensten, ervaringen die wij tegen betaling afnemen. We verdienen geld, spenderen dat en consumptie en productie zijn gescheiden.

De tweede is het echte delen. Ik produceer niets, ik hou iets over. En dat wat ik overhou schenk ik aan een ander. Variërend van tijd (ik zorg voor een ander) tot spullen (ik leen mijn hark uit) tot expertise (ik doe de belasting voor een ander). Er ontstaat een soort wederkerigheid om niet. Er ontbreekt een financiële relatie. Op een ander moment kan ik wellicht wat lenen van de ander.

De derde noemen we deeleconomie maar is een nieuw soort peer-to-peer kapitalisme. Mogelijk gemaakt door een derde partij, dus niet zuiver peer-to-peer, die daar geld aan verdient. We delen niets maar verkopen datgene we over houden. Als ik op vakantie ben hou ik voor drie weken mijn huis over. Dat kan ik verhuren via een derde partij. Ik hou mijn auto over en verkoop die voor een bepaalde periode. De ruil is er een tussen mijn teveel en het geld van een ander. Waar de echte deeleconomie een morele dimensie heeft ontbreekt die hier volkomen. Ik betaal en daarmee uit.

Dit derde soort is momenteel wel interessant omdat het bestaande regels overhoop gooit. Niet alleen is er geen scheiding meer tussen consument en producent maar het onttrekt zich ook aan allerlei regelgeving, zekerheden en gebaande paden. Dit nieuwe laagdrempelige, nauwelijks gereguleerde kapitalisme is een uiting van een gedemocratiseerd kapitalisme.

Ik volg het dan ook nauwlettend omdat het schuurt met de status quo. Disruptiveness wordt dit ook wel genoemd. Maar wat het eigenlijk is is het ontstaan van een nieuwe economische wereld met nieuwe regels en met nieuwe problemen. Het feit dat iedereen de kans heeft producent te zijn schept mogelijkheden. Internet maakt deze nieuwe economische orde snel en eenvoudig toegankelijk voor iedereen. De oude wereld voelt het wringen. Toetreden tot een branche of sector blijkt opeens veel eenvoudiger dan de bestaande partijen dachten en er ontstaat onzekerheid. Het blijkt dat je opeens via internet een nieuwe krachtige speler in bijvoorbeeld de reisbranche kunt worden.

Mijn verwachting is dat een fusie zal ontstaan in de komende jaren tussen oud en nieuw. Snelheid en durf uit de nieuwe economie gecombineerd met zorgvuldigheid en doordachtheid van de oude.

Deeleconomie is dus veelal een frame dat afleidt van waar het werkelijk om gaat: een revitalisering van het kapitalisme. Deeleconomie is werkelijkheid waar het gaat om mensen die elkaar willen helpen en ten dienste willen zijn. Nauwelijks opgemerkt omdat er geen geld mee wordt verdiend.

Brecht dichtte al:

Denn die einen sind im Dunkeln
Und die andern sind im Licht.
Und man siehet die im Lichte
Die im Dunkeln sieht man nicht.