Een van de gevolgen van de aanslagen is dat Europa zich sluit. Niet alleen voor de boze buitenwereld, maar ook in Europa worden landen voor elkaar gesloten. En ik begrijp de reflex. Als je huis wordt aangevallen dan sluit je deuren en ramen. Je kijkt van achter de gordijnen de straat in om te zien of er nog meer ellende aankomt. Begrijpelijk dus.

Hoe het zich uit heeft effect op ons allemaal. Vlak na de aanslagen in Parijs werden opeens overal verdachte pakketjes aangetroffen. Onschuldige pakketjes weliswaar maar men ging ervan uit dat je maar beter tien keer overdreven kunt handelen dan een keer ten onrechte nalatig. Ook dat is begrijpelijk.

Parijs heeft ons namelijk getoond dat terroristen overal en op ieder moment kunnen toeslaan. Dat je nergens veilig bent en vooral dat het een kwestie van wachten is wanneer er iets gebeurt. Want dat er iets gebeurt staat vast. Ook hier in Nederland. En dat dat zo is, is met niets anders te vergelijken. Ik hoorde iemand zeggen dat je morgen ook overreden kunt worden. Dat is waar, maar dat is noodlot. Een samenkomst van omstandigheden. Een aanslag is welbewust gepleegd door mensen die een grote afkeer hebben van onze manier van leven. Mensen die zo gestoord fanatiek zijn, dat zij dat niet naast hen neer kunnen leggen en verder gaan met hun eigen leven.

We zijn nu een maand verder en wat ik zie is dat wij in Europa in een kramp terecht zijn gekomen. Niet alleen zien we dat we de grenzen sluiten en overal verhoogde controles invoeren. We zien ook de sterke groei van nationalistische partijen in zo’n beetje alle landen. FN in Frankrijk, de PVV in Nederland. Kun je Steenbergen nog afdoen als incident, de groei van deze partijen is dat zeker niet. Het duidt op een behoefte aan grote woorden, simpele oplossingen, harde taal, een sterk gezag en vooral een totaal naar binnen gekeerde blik. Niets meer op hebben met Europa, met andere landen, met andersdenkenden. Alleen maar met jezelf.

Ik vind dat gevaarlijk. Om een aantal redenen. De eerste is dat Europa ons al decennia behoed voor oorlog en schermutselingen en dat het ons al die tijd al welvaart en rust brengt. Dat went zo dat niemand meer snapt dat dat door Europa komt.

Verder is het gevaarlijk omdat een open geest ons juist onderscheid van de barbaren, mensen met één boek. Als we onze geest sluiten dan gaan ook wij geloven in ons heilige gelijk, waarmee we gaan lijken op hen die wij vrezen en verachten.

Het is gevaarlijk omdat we bij uitsluiting een beeld moeten hebben van hen die wel bij ons horen, anders kun je niemand buitensluiten. Mijn vraag is dan wie die ideaaltypische Nederlander is. En wie bepaalt wie wel en wie niet goed is? De PVV?

Als laatste is het gevaarlijk omdat we dan precies doen waar ISIS op uit is. Door te zorgen dat zij in ons hoofd zitten kunnen zij ons terroriseren. Door af en toe een aanslag te plegen, liefst overwacht met grote gevolgen, zorgen zij dat wij alles verkwanselen wat ons van hen onderscheidt. De rede, de discussie, het gesprek, de relativering, de lol van het leven, muziek, feesten, boeken, openstaan voor het andere. De achterlijken nemen ons denken dan over.

ISIS zit dan comfortabel in een leunstoel in ons hoofd.