Afgelopen week heb ik een familielid begraven. De tijd ligt niet zo lang achter ons dat we dan met elkaar naar een begraafplaats gingen, stonden te wachten in een hal voor we naar binnen mochten en dan een uur aanwezig waren bij de afscheidsdienst. Daarna nog bijpraten in een zaaltje en dan weer naar huis.

Dat is nu toch een beetje anders. Er mochten maximaal 30 mensen aanwezig zijn en dit familielid had een grote familie. Dat betekende dat ik kon inloggen op een site om live mee te maken wat er gebeurde. En dat is best vreemd.

Om een aantal redenen.

Allereerst ben je na een week of zeven online vergaderen en meeten gewend dat je camera aanstaat en dat je gezien en gehoord wordt. Dat is nu helemaal niet het geval terwijl je echt heel keurig stil blijft zitten met de camera aan, maar je microfoon uit. Hoe we in korte tijd nieuwe gewoonten ontwikkelen.

Daarnaast mis je de mensen om je heen. Een lachje, een knikje, even je hand op een schouder leggen ter troost. Het is er allemaal niet. Gewoon vanachter mijn tafel waar ik de ochtend werkte en na de dienst weer verder zou gaan keek ik toe. Vanuit allerlei hoeken ook nog eens. Waar je in aanwezigheid aan je stoel bent gekluisterd, krijg je nu allerlei camerastandpunten. Je ziet echt alles.

Je mist ook de sfeer van een aula. Niet dat dat mijn favoriete plek is, maar bij een begrafenis maant een aula je tot nederigheid en aandacht. Al in de auto naar de begraafplaats toe verandert je gesteldheid, je gemoed. De wandeling naar de aula maken je nog bewuster van de eindigheid van het leven. Je bent er niet voor jezelf en je wilt zo ingetogen als mogelijk afscheid nemen.

En als laatste de muziek en de toespraken: in een aula zit je daar als het ware middenin en achter je laptop niet.

En toch was het een mooie dienst zo van een afstand. De muziek klopte volkomen. Er werden herinneringen opgehaald die ik volkomen herkende. De overledene kwam helemaal aan bod. Mooi, open en eerlijk. Het was niet altijd een makkelijk mens en dat kwam naar voren. De ruwe bolster, blanke pit. De grote mond en talloze onafgemaakte projecten. Eerlijk en met liefde gebracht. Met humor ook.

Na een klein uur was het voorbij. De mensen verlieten de aula langs de kist. Sommigen legden hun hand erop, anderen liepen snel door. Ieder op de eigen manier.

En wat er toen gebeurde..

En wat er toen gebeurde heb ik met dubbele gevoelens gadegeslagen. Bij een normale uitvaart verlaat je de zaal en mogen de meest intieme relaties nog even achterblijven om in stilte afscheid te nemen. Dat werd eveneens integraal uitgezonden. En dat was best gek. Ik zag mijn familie opstaan en elkaar bij de kist troosten. Even de bloemen verleggen. Met elkaar praten. Armen om elkaar heen geslagen. Heel de intimiteit van dat moment werd openbaar. Ik vond dat aan de ene kant voyeurisme dat niet kies was.

En toch stopte ik niet met kijken.

Want er was ook een opmerkelijk positieve kant aan: ik voelde op dat moment hoezeer je via videobegraven bij de levenden betrokken bent. Veel meer dan normaal. Normaal ben je er voor de dode om afscheid te nemen met respect. Maar omdat er zoveel techniek zit tussen wat er in een aula gebeurt en jou als kijker ontbreekt die intimiteit volkomen. Wat je wel meekrijgt zijn alle beelden van de aanwezigen. Volop. Alles en iedereen zie je en daarmee ben je meer met hen bezig dan in een normale setting.

En die laatste minuten zag ik de mensen van wie ik hou in al hun kwetsbaarheid bij de kist staan, bloemen verleggend, de kist aanrakend, strelend, elkaar aanrakend. Dat was ontroerend mooi. Iets wat je verder niet ziet in normale omstandigheden.

Overigens ben ik van mening dat de uitzending moet stoppen als iedereen de aula verlaat. Dat is toch de betere optie.

Het zijn rare tijden.